ارتقاء ایمنی گذرها و کانون های دسترسیِ بافت های تاریخی در برابر زلزله با رویکرد مشارکت مردمی مطالعه ی موردی : محله ی سلطان امیر احمد کاشان

تکیه بر مدیریت دانش و برنامه ریزی اقتضایی و نیز بهره مندی از ظرفیت های مشارکت ساکنان در ارتباط با ارتقاء ایمنی گذرها و نقاط کانونی بافت های تاریخی به عنوان یکی از مهم ترین فضاهای تاریخی-اجتماعی محله ها، موضوع مهجوری است که در مدیریت بحران زلزله در بافت های تاریخی کمتر به آن پرداخته شده است. تجارب برنامه ریزی مدیریت بحران در زلزله های گذشته ی ایران بر وجود چنین چالشی اذعان داشته و ضرورت برنامه ریزی مشارکت محور را نشان می دهد. نظر به نقش عملکردی گذرها در کاهش ابعاد بحران زلزله، نحوه ی دستیابی به این مهم در قالب دو دسته اهداف اصلی و فرعی دنبال شده است. هدف اصلی رساله، تبیین و تدقیق چگونگی تکیه بر ظرفیت های مشارکتی مردم به منظور فراهم نمودن زمینه های ارتقاء ایمنی گذرها و کانون های بافت های تاریخی با تأکید بر دوران پیش از وقوع زلزله است و اهداف جزئی، بهره مندی از ظرفیت های ساکنان در راستای کاهش آسیب پذیری گذرها و دستیابی به راهکارهایی در جهت تقویت فرهنگ مشارکتی در بین ساکنان و نیز تحقق رویکرد محله محوری در مدیریت بحران زلزله با تأکید بر دوران پیش از وقوع زلزله را مورد تأکید قرار داده است. در حوزه ی روش- پژوهی، تحلیل داده ها به طور استقرایی (جزء به کل) و به شیوه ی نمونه پژوهی، مبتنی بر مشاهده ی مشارکتی و تدوین پرسشنامه در محله ی سلطان امیر احمد کاشان انجام شده است. در بخش آمار تحلیلی از آزمون های کولموگروف – اسمیرنوف، t تک نمونه ای، فریدمن و همبستگی پیرسون استفاده شده است. به منظور سنجش سطح معناداری سوال های پرسشنامه، متغیرهای 4 گانه ی 1): شناخت ساکنان از زلزله و سطح مشارکت اجتماعی آنان، 2): اثرگذاری زمینه های مشارکتی ساکنان در ارتقاء ایمنی گذرها، 3): زمینه های تحقق مشارکت مردم در خصوص گذرها و 4): نگاه مسئولان به مدیریت بحران زلزله و مشارکت مردم در ارتقاء ایمنی گذرها، تعریف و برای هر یک از آنها 2 فرضیه ی 0 و 1 در نظر گرفته شده و اثرگذاری یا عدم اثرگذاری هر یک از آنها بر اساس آزمون پارامتریک t تک نمونه ای بررسی شده است. یافته ها بر سطح بالای معناداری متغیرها و اثرگذاری آنها بر ارتقاء ایمنی گذرها و کانون های دسترسی در برابر زلزله دلالت می کند؛ به گونه ای که متغیر نقش گذرها در افزایش اعتماد اجتماعی، احساس مسوولیت ساکنان در قبال مشکلات محله، نقش رهبران محلی و نیز دولت در بسترسازی فرهنگ مشارکت مردم در ارتباط با ارتقاء ایمنی گذرها، دارای بیشترین سطح معناداری بوده اند. نتایج تحقیق نیز بازگوکننده ی آن است که تکیه بر چهار ظرفیت انسانی، زمانی، مکانی و وقف در بسترسازی مشارکت مردم در ارتقاء ایمنی گذرها اثرگذار است و چنانچه «رهبران محلی»، «معماران بومی»، «طراحان» و «کمیته ی مردمی» از طریق برنامه ریزی مشارکتی، سیستم مدیریت محله را بر عهده گیرند، ارتقاء ایمنی گذرها و کانون های دسترسی در محله ی سلطان امیر احمد محقق خواهد شد.